Prófarkalestrarenskuslettuvænisýki
Ég hef verið að telja mér trú um að ritháttur á borð við "minn bíll" eða "þín ánægja" væri hálfgerð enska en "bíllinn þinn" og "ánægja þín" góð íslenska. Og ég hef verið að reyna að leitast við að snúa þessu á betri veginn í auglýsingatextum. Síðan var ég að glugga í Land og syni eftir Indriða G. um helgina (skólaútgáfa með svakalega leiðinlegum verkefnum eftir hvern kafla sem gjörsamlega eyðileggja lestraránægjuna) og greip niður í samtöl bænda og þeir segja: Minn bíll og minn hestur og mín jörð o.s.frv.
16 Comments:
gamlar dönskuslettur?
Já, auðvitað. En eru þær ekki miklu fínni?
'Minn bíll' og 'minn hestur' er fullkomlega boðleg íslenska (að mínu mati). Þetta er spurning um stíl og þetta er líka spurning um léttan merkingarmun. Sbr.:
"Binni sagði að þessi jakkaföt væru smart og ég treysti hans smekk fullkomlega".
"Binni sagði að þessi jakkaföt væru smart og ég treysti smekk hans fullkomlega" (í mæltu máli kæmi þetta út smekk'ans)
Í fyrra dæminu er létt áhersla á 'hans' sem þýðir að smekksemi Binna fær talsvert vægi (s.s. ég treysti smekk Binna en ég treysti ekki endilega þínum smekk).
Í seinna dæminu er engin áhersla á 'hans' og fyrir vikið verður þetta aðeins hversdagslegra, þetta með smekk Binna.
Þetta er einhver gömul skóla-bábilja sem þú ert að tala um. Íslenskan er flókið tungumál sem fallbeygist alveg fram og aftur - kerfi sem hefur í raun engan praktískan tilgang (enda er fyrir lifandis löngu búið að henda þessu öllu úr nágrannatungumálunum).
En þetta flókna málfræðikerfi okkar gerir það samt að verkum að við höfum miklu fleiri möguleika þegar kemur að orðaröð í setningum. Breytt orðaröð: sama merking en blæbrigðamunur.
Ég held að snemma á 20. öldinni hafi einhver danahatarinn í skólamannastétt bitið það í sig að orðalag á borð við 'minn hestur' og 'mitt hús' væri óíslenskt. Þetta er vanþekking og tóm della auðvitað. Stundum á það við að segja 'hesturinn minn' og stundum 'minn hestur'.
Brosandi maður: Þetta er hesturinn minn.
Organdi barn: Þetta er minn hestur!
- Sólbráð
Þetta er eflaust allt rétt hjá þér. En er þetta ekki oft spurning um blæbrigðin í hverju og einu dæmi. Í fyrra eða hitteðfyrra var í gangi hér á stofunni auglýsingaherferð fyrir Toyota Avensis. Upphaflega átti slagorðið að vera: Þinn næsti bíll er Avensis. - Það virkaði ofboðslega enskulegt og umfram allt stirðbusalegt, svo niðurstaðan varð: Næst ekur þú Avensis. (Næst akið þér Avensis, hefði auðvitað verið betra, en það er önnur saga).
Blæbrigðin felast í því að minn hestur, minn bíll – segir til um að hann sé alveg örugglega minn. Að segja:
Þetta var hans kona – er afdalanorska, jafnvel þó um áherslu sé að ræða. Þetta var konan hans, myndum við segja á íslensku.
Að segja:
"Binni sagði að þessi jakkaföt væru smart og ég treysti hans smekk fullkomlega".
Þetta er í raun ensk orðaröð - his taste. Vissulega tala margir þannig. Maður myndi samt ekki finna þetta hjá góðum pennum.. Aftur á móti er þetta rétt sem stendur neðst hjá Sólbráðinni. Þar eru áherslur á hver á hestinn mismiklar.
Breytingar Ágústs eru til fyrirmyndar.
Hér eru nokkur dæmi eftir höfunda sem hægt er að treysta (þó að sumir vilja sjálfsagt berja á þeim og kalla fauska sem ekki kunna með penna að fara):
Íslendingasögurnar:
Eg hefi seldan varning minn víða um sveitir.
Eða var yður nokkur von á því að Oddur son minn mundi sitja kyrr fyrir geisan yðvarri er þér riðuð norður þangað?
En vita það allir menn að mig og fólk mitt skortir aldrei mat þó að misjafnt sé fjárhagur minn hægur,
Það mun nafni minn vilja að við skiljum eigi að þessu."
"Far þú Grímur til bús þess er bróðir minn hefir átt með lið þitt og ef þú vilt hér dveljast þá geym þú þess sem þú eigir."
Úr öðru efni:
"Vertu skriftafaðir minn framvegis, ef þú vilt.
"Bróðir minn er orðinn mér of voldugur."
Bær minn liggur í þjóðbraut.
Og svo er það til áherslan:
"Kom þú þá Gesti á minn fund ef þú vilt gerast minn maður."
Að mínu takmarkaða viti og hógværa mati fyndist ekki þágufallsflótti á borð við Maður myndi samt ekki finna þetta hjá góðum pennum hjá góðum pennum. Ég vek athygli á því að ég kaus að skrifa ekki Að takmörkuðu viti mínu og svo framvegis. Ástarkveðjur.
Og að mínu takmarkaða viti fylgir ætíð samtengingunni "þó að" sögn í viðtengingarhætti, ekki framsöguhætti eins og sést hér að ofan.
Heyr heyr.
Það er svona ætla sér að berja á einhverjum og gera svo villur sjálfur. Mér er farið að líða einsog Guðna læks. Það er þó þannig að það gera ALLIR villur, en hinir forhertu halda því áfram – þeas þeir reyna ekki að bæta sig. Ég sé aftur á móti villur mínar hér að ofan (þó að sumir vilji.. osfrv). Það vildi ég þó að fleiri væru jafn nösk og þið, eða að þið viðhefðuð jafn gagnrýna hugsun á ykkur sjálf. Alltaf. Það er nefnilega hættulegt að vera meinhagur... En sjálfsagnrýni er sjálfsagt hin eina sanna úrlausn – því hún knýr mann til betrumbóta.
Að mínu mjög svo takmarkaða viti lagar lýsingarorð sig að kyni, tölu og falli þess orðs sem það stendur með í íslensku. Svo "nösk" hér að ofan er æðimeinleg villa; þar á að standa "naskir".
Að mínu takmarkalausa viti held ég að það sé bull. Nösk er þarna örugglega haft um bæði kynin – Hildi og NN.
Góðum mönnum fyndist það eflaust misþyrming á þolinmæði þessa kommentakerfis að enn ein athugasemdin skyldi gerð. Læt ég þess vegna undir höfuð leggjast að benda á staðreyndir málsins: nefnilega að þótt kyn Hildar sé hafið yfir skynsamlegan efa er því ekki að heilsa í tilviki Ónafngreinds. Þar að auki má öllum ljóst að málfræðin hefur engin ítök í raunveruleikanum og ræðst ekki af honum. Hún ræðst af sjálfri sér.
Er ekki erftit að hafa ókunnur - anonymus eða NN - í kvenkyni? Svanni er t.d. karlkyns orð þó það sé haft um konu.
Svanninn og pilturinn eru því naskir? hm, eftilvill?
Skáldið, Hermann, og burðardýrið, Ólafur, eru naskt?
Þetta er skemmtileg deila...
Skáldið og dýrið eru þá nösk - átti ég við. Fjandinn!! Villa...
birkin bag, ferragamo shoes, ugg, reebok shoes, asics shoes, insanity workout, hollister, giuseppe zanotti, chi flat iron, soccer jerseys, herve leger, jimmy choo shoes, uggs outlet, new balance outlet, replica watches, lululemon outlet, nike huarache, north face jackets, ugg boots, p90x workout, longchamp, canada goose outlet, uggs on sale, abercrombie and fitch, beats headphones, wedding dresses, vans outlet, valentino shoes, mac cosmetics, canada goose outlet, canada goose, uggs outlet, celine handbags, soccer shoes, nike roshe, mcm handbags, marc jacobs outlet, bottega veneta, mont blanc pens, ugg outlet, canada goose outlet, nfl jerseys, ugg soldes, babyliss pro, ghd, nike trainers, north face outlet, ugg boots, instyler ionic styler
uggs canada, louis vuitton canada, wedding dress, moncler outlet, vans, toms outlet, moncler, oakley, moncler, coach outlet, lancel, moncler, supra shoes, hollister clothing, pandora uk, montre femme, ray ban, ralph lauren, canada goose, canada goose, pandora charms, pandora jewelry, juicy couture outlet, parajumpers outlet, baseball bats, iphone 6 case, thomas sabo uk, canada goose pas cher, hollister, juicy couture outlet, converse, ugg, converse shoes, replica watches, moncler, canada goose, air max, nike air max, gucci, links of london uk, moncler outlet, louboutin, swarovski jewelry, swarovski uk, moncler, timberland shoes, hollister canada, karen millen
Skrifa ummæli
<< Home