Keypti nýtt smásagnsafn eftir Sam Shepard í Eymundsson Austurstræti áðan. Erlenda deildin í Eymundsson er orðin skárri en í Máli og menningu. Báðar hafa versnað gríðarlega mikið síðustu árin. Hvernig er Bóksala stúdenta? Fer aldrei þangað.

Hitti Óskar Árna á Kaffisetrinu og við horfðum þar á Portúgal - England ásamt slatta af Tailendingum. Óskar Árni er líka með bók í haust, örsagnasafn. Við höfum hitt á að vera með frumsamin verk á sama tíma undanfarin ár, 2001, 1999 og svo núna. En hann hefur í millitíðinni gefið út mikið af þýðingum. Honum leist vel á mína útgefendur.

Síðustu nótt þegar ég kom heim af stofunni, frá skriftum, bar ég Kjartan úr hjónarúminu og inn í sitt herbergi. Hann virtist vera glaðvakandi (þó að hann væri það augljóslega ekki heldur staddur í draumi) og sagðist þurfa plástur vegna þess að höndin á honum væri orðin að beinagrindarhönd. Ég sagði Erlu frá þessu í símanum í dag og þá sagði hún mér að snemma í morgun þegar þau fóru á fætur og ég var enn sofandi hefði hann sagt undrandi eitthvað á þá leið að beinagrindarhöndin væri farin, var hann ánægður með að hafa endurheimt sína eðlilegu hönd. Engin geðshræring var í þessu hjá honum, hvorki í nótt né í morgun.

Það nálgast sífellt bókarlok og ég ætla að dóla við þetta eitthvað fram á nótt.

Hvað skyldu Fylkismenn hugsa núna? Þeir eru með fimm stiga forystu. Þeir hafa þrisvar kastað frá sér titlinum, 2000, 2001 og 2002. Í fyrra höfðu þeir þetta ekki í sínum höndum, KR var betra; engu að síður hrundu þeir eftirminnilega, töpuðu 1-5 gegn Þrótti og héldu síðan áfram að tapa. Það þarf að dragast í nokkur ár að Fylkir vinni titilinn því mig grunar að þeir verði mjög erfiðir ef það tekst einu sinni. Það er ekki kominn meistarabragur á KR, vörnin og miðjan eru orðin þéttari en framlínan er bitlaus. Spurningin er sú hversu miklum framförum liðið tekur á næstu vikum. Maður má ekki vera vanþakklátur fyrir alla titlana en það hefur mistekist að búa til algjört súperlið í Vesturbænum þrátt fyrir þá, lið á borð við 1999-liðið. Menn ættu að stefna að því á næstu árum.

Er að lesa mjög forvitnilega smásögu eftir A.S. Byatt. Hafði alltaf afgreitt hana sem of artý. Þessi saga virðist heillandi. Segi frá henni þegar ég er búinn, ef hún stendur undir væntingum.

Rakst á alveg stórkostlega smáfrétt í DV í gær: "Hópur sem nefnir sig heilbrigðishóp Feministafélags Íslands hefur sent frá sér ályktun til fjölmiðla þar sem lýst er undrun á því að greint hafi verið frá því að kona sem handtekin var í Leifsstöð við að smygla hingað til lands 5000 e-töflum á dögunum hafi verið ólétt. Sóley Tómasdóttir, titluð ráðskona hópsins, hefur sent bréf þess efnis að ekki hafi verið rétt að segja frá því að konan hafi verið ólétt." Enn fremur hafi (Nei, Lilja, mér finnst Ennfremur fallegra) - Ennfremur er agnúast út í orðanotkunina "vanfær".

Það þarf að fara að tukta feministahreyfinguna ærlega til, fólk með kommon sens þarf að leysa kverúlantana þar af hólmi. Með sama áframhaldi verða ráðskonur og talskonur feministahópa álíka góðar talskonur málstaðarins eins og Ástþór Magnússon er heppilegur málsvari friðarbaráttu. Hvernig væri að hætta þessu bulli og einbeita sér að raunverulegum og mikilvægum baráttumálum: Gegn launamisrétti, gegn nauðgunum, fyrir auknum hlut kvenna í valdastöðum, osfrv. - Eitthvað áþreifanlegt og hætta kverúrlantabullinu. Það grefur undan baráttunni.

Er einhver feministi sammála mér? Það hlýtur bara að vera.

Baldur er boðlegur - ætti að vera slagorð sjálfstæðismanna sem ætla að kjósa Baldur Ágústsson sem skásta kostinn á Bessastaði. Hann er ekki besti forsetaframbjóðandi sem ég hef séð en hann er sá eini af þeim þremur sem er skammlaus. Það verður enginn bömmer og ekkert uppnám verði hann forseti. Svo er hann sætur og góður kall.

Það er dálítið erfitt að klára bók. Var ég búinn að gleyma því? Eða var það öðruvísi áður? Engin spurning að þetta tekst léttilega en óþreyjan eftir því að byrja í rólegheitunum á nýju verki er mikil. Mig langar að gera eitthvað alveg nýtt næst og reyna að taka stórt skref fram á við. Mig þyrsti í nýjar hugmyndir. Ég vona að útgáfuóþreyjan og útgáfan sjálf hamli mér ekki við áframhaldið því það gildir á næstu árum að vera duglegur að skrifa, nú er lag. Allt stefnir í "sveitta" útgáfu en hún gæti heppnast þokkalega, þetta er efnilegt forlag og raunar verða einhver stór nöfn þarna með í för í haust. Ég held að ég eigi heima á nýju og litlu forlagi sem vaxi og dafni með mér. - Er enn að hnoðast við lenginguna á Sektarskiptum. Eftir það tekur yfirlestur við og hann verður auðveldari. Þetta er allt að smella saman.

Illa fór fyrir Þjóðverjum, flestum til gleði nema mér. Þeir voru að vísu betri í leiknum gegn B-liði Tékka og áttu skilið að vinna en engu að síður er þetta döpur frammistaða. Það versta er að það vantar gamla þýska karakterinn. Efnilegustu mennirnir eru bara sæmilega flinkir strákar sem hafa ekkert af þeim karaktereinkennum sem hafa einkennt Þjóðverja. Þýskur landsliðsmaður þarf ekki endilega að vera flinkur og umfram allt þarf hann á öðrum eiginleikum að halda, það er til fullt af flinkum strákum í öðrum liðum. Tökum Kevin Kurani sem dæmi. Ekki finnst mér hann líkjast þýskum framherja, þýskur framherji á að vera ódrepandi járnkarl og frábær skallamaður. Og þegar þýska landsliðið hefur ekki lengur sjálfstraust þá er allt farið.

Allt er breytingum undirháð og spurning hvort "þýska stálið" heyri sögunni til.

Það linnir ekki spekinni á sumum bloggsíðum. Nú áðan var ég að frétta að það væri málvilla í eftirfarandi málsgrein: "En þið sem eruð mikið á netinu, þið þekkið það að maður skoðar þar allan fjandann, líka efni sem höfðar ekki til manns." - Ekki fékk ég þó að vita í hverju málvillan væri fólgin. Ennfremur fræddist ég um það að rithöfundur sem hefur gefið út nokkrar bækur og birtir reglulega sögur í tímaritum og safnbókum væri ekki rithöfundur heldur "wannabe-höfundur." - Síðast en ekki síst fékk ég að vita að þeir sem flækjast mikið um vefinn, m.a. inn á bloggsíður sem þeim líkar ekki, væru ástfangnir af höfundum þeirra bloggsíða. - Megnið af aðdáendum mínum á þessum slóðum er fólk ofarlega á þrítugsaldri sem er í háskólanámi þannig að það á ekki að teljast vitlausara en gengur og gerist og það ætti að vera fært um að rökstyðja eitthvað af skoðunum sínum. Ég vil ekki vera dómharður en var ég virkilega svona heimskur þegar ég var 25-30 ára? Eða nokkur sem ég þekki? Ég á satt að segja erfitt með að ímynda mér að svo hafi verið.

Munurinn á agustborgthor.blogspot.com og shuttleworthy.blogspot.com er munurinn á því að vera vanmetinn og hæfileikalaus. Tveir menn á svipuðum aldri, báðir hafa skrifað mikið, annar vakið fremur litla athygli en hinn aldrei fengið neitt birt. Annar hæfileikaríkur og hinn hæfileikalaus.

Það er ekki sárt að vera vanmetinn. Það er bara pirrandi. Og auk þess að vera pirrandi er það hvetjandi. Það hlýtur hins vegar að vera afskaplega sárt að langa til að vera rithöfundur en hafa ekki hæfileika. Sérstaklega þegar menn eru komnir um fertugt, ég tala nú ekki um eldri. Þarna sjáið þið muninn. Önnur síðan er uppfull af afdráttarlausri, hispurslausri og hreinskilinni tjáningu, umdeilanlegum skoðunum og vel stíluðum hugleiðingum; allt skrifað undir nafni; hin er botnlaust niðurrif, nafnlaus mannvonska sem búin er að missa móðinn enda hefur síðan ekki verið uppfærð frá því í febrúar.

Útgefendur hljómsveitarinnar Queen vildu á sínum tíma ekki gefa út lagið Bohemian Rhapsody á smáskífu vegna þess að það væri of langt og flókið til að geta orðið vinsælt. Hljómsveitarmeðlimir komu laginu hins vegar í útvarpsspilun og enn þann dag í dag sér ekki fyrir endann á vinsældum þess. Þetta var um miðjan 8. áratuginn.

Árið 1989 komst smásagnasafnið The Emperor of the Air í efsta sæti bóksölulista New York Times. Þetta var fyrsta bók læknanemans Ethans Canins.

Hvorug þessarra gömlu frétta úr menningarlífinu hljómar eins og furðufregn. Ekkert virðist eðlilegra en að hið frábæra lag Queen njóti vinsælda (þó að ég sé raunar orðinn leiður á því fyrir löngu, sem er önnur saga) né að hinar góðu og skemmtilegu sögur Canins hafi selst vel á sínum tíma. Engu að síður hefur það ávallt talist til undantekninga að löng verk nái vinsældum í dægurlagaheiminum og að stutt bókmenntaverk seljist vel. Raunar hafa þröng mörk um lengd hugverka til að fullnægja kröfum markaðarins orðið sífellt stífari og afdráttarlausari. Það hefur alltaf þótt vænlegra til vinsælda að semja stutt og smellin lög frekar en hátimbruð rokkverk. Þó seldist plata Mikes Oldfield, Tubular Bells, vel á sínum tíma en þar tekur sama verkið yfir báðar hliðar vinylskífunnar. Á skáldverkamarkaðnum hafa skáldsögur alltaf verið vinsælastar, síðan smásögur og loks ljóð. En áður fyrr var þó alltaf til fólk sem keypti smásagnasöfn og ljóðabækur og á 8. áratugnum keyptu hundruða þúsunda plötur með Frank Zappa sem innihéldu 10 mínútna gítarsóló í 15 mínútna lögum.

Lengdarmörkin eru smám saman að verða að nánast nauðsynlegu en ekki nægilegu skilyrði þess að sönglag eða skáldsaga njóti vinsælda. Lagið skal vera ekki lengra en 3 mínútur og skáldverk skal vera skáldsaga ekki styttri en 300 blaðsíður. Nokkuð auðvelt er að greina ástæður þessarra takmarkana þegar að tónlistinni kemur: Dægurlög verða umfram allt vinsæl vegna útvarpsspilunar og það hentar illa að leika löng verk á flestum útvarpsstöðvum, þar sem menn vilja koma að mörgum verkum ásamt öðru stuttu efni og mörgum auglýsingatímum.

Hin eindregna nútímakrafa markaðarins um langa skáldsögu er hins vegar nokkur ráðgáta. Ekki er hægt að segja að lestur fari almennt vaxandi og leshungur almennings kalli á langar bækur. Bent hefur verið á aðra skýringu á þessari kröfu, nokkuð skynsamlega: Að það sé í samræmi við tíðarandann, neysluhyggju og sífelldan hagvöxt að meta hluti eftir stærðinni. Stærð og stórfengleiki fari saman í hugum flestra. John O’Hara, sem var jafnvígur á langar og stuttar sögur, lýsti þessu raunar á afar fordómalausan hátt fyrir nokkrum áratugum. Í inngangi að endurútgáfu nokkurra stuttra skáldsagna sinna í einni bók segir O´Hara að smásögur og stuttar skáldsögur sé óvinsæl form en langar skáldsögur vinsælt form af þeirri einföldu og sanngjörnu ástæðu að fólk vilji fá eitthvað fyrir peningana sína. Sá sem kaupir nýja bók vill að bókin sé löng og ekki lesin upp til agna á tveimur kvöldum. Þetta er í raun ósköp eðlileg neytendakrafa.

En stærð bókar getur verið eitt og lengd sögu annað. Smásagnasafn með 20 sögum upp á samtals 3 eða 4 hundruð síður er ekki líklegt til að seljast vel og ekki heldur 5 hundruð síðna bók með fimm stuttum skáldsögum. Menn vilja ekki bara langar bækur heldur langar sögur. Ástæðan er mér hulin ráðgáta sem ég reyni ekki að ráða hér.

Það er gaman að lesa langar og miklar skáldsögur ef þær eru vel heppnaðar. Að sama skapi er þreytandi að þræla sér í gegnum ofvaxna nóvellu, einfalda og stutta sögu sem teygð er upp í 300 til 400 síður til að mæta nútímakröfunni um lengd. Slíkum dæmum fer sífellt fjölgandi. Það er hægt að segja sögur í rituðu máli á svo margvíslegan hátt að mig undrar að hið stóra og viðamikla form langrar skáldsögu sé að verða það eina viðurkennda.

Miðað við sögur almennt þá eru langar skáldsögur óskaplega langar. Tökum dæmi af vinsælla frásagnarformi, kvikmyndinni. Flestar kvikmyndir taka eina og hálfa til tvær klukkustundir í sýningu, örfáar stórmyndir eru lengri. Kvikmyndir í venjulegri lengd jafnast á við langar smásögur, nóvellur og stuttar skáldsögur, þær eru þetta á bilinu 50 til 150 blaðsíður. Hafið þið ekki tekið eftir því að í hvert sinn sem fræg skáldsaga er kvikmynduð er nánast öllu nema helstu atriðum hennar sleppt í myndinni? Stóra skáldsagan er nefnilega gríðarlega viðamikið form.

Smásagnahöfundi (þ.e. þeim eina hér á landi sem skrifar bara smásögur) er yfirleitt vorkennt fyrir þá fötlun að geta ekki skrifað „heila“ sögu. (Hver segir að hann geti það ekki? Nei, auðvitað trúir enginn því að hann vilji það ekki). Þeir sem skrifa stuttar skáldsögur eru hins vegar litnir sérlega illyrmislegu hornauga og sakaðir um vörusvik.
Sjón varð sérstaklega milli tannanna á bókmenntaunnendum fyrir síðustu jól vegna sögu sinnar, Skugga-Baldurs. Þetta væri ekki alvöru skáldsaga, þetta væri ekki „heil“ bók. Fólk virðist ekki átta sig á því að slíkt tal hefur ekkert með bókmenntir að gera heldur neytendamál. Neytendafrömuðir mættu alveg varpa fram þeirri hugmynd að svo stutt bók sem Skugga-Baldur ætti að vera tvö þúsund krónum ódýrari en Öxin og jörðin eftir Ólaf Gunnarsson. Nú eða að höfundurinn ætti að skrifa tvær nóvellur í viðbót og gefa út með Skugga-Baldri. En það hefur ekkert með gæði verksins að gera og það er undarlegt að ég skuli finna hjá mér ástæðu til að taka það fram. En tilefnin eru nægileg. Og svona tala helst þeir sem gefa sig út fyrir að hafa vit á bókmenntum.

Fyrir tveimur árum bauð Hallgrímur Thorsteinsson til sín gestum á Útvarp Sögu að ræða skáldsögu Mikaels Torfasonar, Samúel. Hallgrímur greip frammi í fyrir í fyrstu setningu viðmælanda síns og sagði eitthvað á þá leið að fjandans bókin væri allt of stutt (hún er um 220 blaðsíður), hann hefði lesið hana á tveimur kvöldum, hvað ætti það að þýða að gefa út svona stuttar bækur og kalla þær skáldsögur? Viðmælendurnir urðu reyndar nokkurn veginn kjaftstopp eftir þetta og lítið varð úr umræðum. En það er fólk á borð við nefndan Hallgrím sem umfram allt stundar bókmenntafræði af þessu tagi, það er þeir sem eru álitnir málsmetandi. Þó er sjaldgæft að slíkt fólk viðri fordómana í útvarp, þetta heyrist meira í tali manna milli og kaffihúsaspjalli.

Hvað hefði Hallgrímur sagt ef Útlendingurinn eftir Albert Camus hefði verið þarna til umræðu? Hún er 150 blaðsíður. Eða Gamli maðurinn og hafið eftir Hemingway? Hún er styttri. Hvað með smásögur Jorge Luis Borges? Sá vesalingur hefur aldrei náð að skrifa „heila“ sögu.

Með öðrum orðum: Hvaða fjandans montrembingur og belgingur er þetta? Hvers konar ga-ga viðhorf og umræða?

Þeir sem komnir eru yfir þrítugt lásu margir Grimmsævintýri í æsku. Grimmsævintýri eru líklega fyrstu smásagnasöfnin sem ég las. Það hvarflaði ekki að mér né væntanlega nokkrum öðrum að kvarta undan því að sögurnar væru of margar og stuttar og betra hefði verið ef Grimmævintýrið hefði ein löng og flókin saga. Hið sama má segja um ævintýri H.C. Andersen. Finnst einhverjum „Nýju fötin keisarans“ vera mislukkuð vegna þess að hún er of stutt? Hefði átt að rekja æskuár svikahrappanna tveggja sem „saumuðu“ fötin á keisarann, enn fremur tíunda eftirmála uppákomunnar og hvernig keisarinn endurheimtir smám saman mannorðið eftir að hafa komið fram nakinn, nú eða er steypt af stóli í kjölfar samsæris þar sem finna má tengsl við svikahrappana auk þess sem greint er nokkuð ítarlega frá skrautlegum ástarmálum eins samsærismannanna í hliðarsögu? Hefði þessi útgáfa af Nýju fötum keisarans verið betri?

Má ekki vera ljóst að það er jafn upprunalegt að skrifa stutta sögu og langa? Hversu löng í blaðsíðum talið væri munnleg frásögn góðs sögumanns?

Eftir því sem ég hef skrifað fleiri smásagnasöfn skynja ég að form rokkplötunnar hefur haft varanleg áhrif á mig. Hæfilega lík, hæfilega ólík lög sem mynda nokkurs konar samfellu með þema í textum og heildarsándi. Á frambærilegri plötu er oft eitt frábært lag, nokkur góð og nokkur sæmileg. Sjálfur hef ég ekki komist hærra en þetta í samsetningu smásagnasafna minna. Ég er enn að reyna en svo kemur væntanlega greatest hits plata eftir nokkur ár.

Á meðan maður setur saman bækur með stuttum 10 til 20 síðna smásögum getur verið gaman að hlusta á löng tónverk, gítarsóló Franks Zappa eða fusion jazz með Miles Davies. Njóti þeir sem vilja. Hinir halda sig við staðlaðar lengdir.

Mogginn er búinn að sameina dægurmenningu og hámenningu í menningarumfjöllun blaðsins og tilkynnir það hátíðlega í leiðara. Ekkert að því. Ég hef ekkert á móti því að lesa bókmenntaumfjöllun og kvikmyndagagnrýni á sama staðnum. Ég vona bara að þessi breyting þróist ekki í þá átt að bókmenntirnar, þunga tónlistin og myndlistin detti að mestu út eða verða í skötulíki eins og menningarklálfur Raghneiðar Gyðu í DV. - Í augnablikinu má t.d. bara ganga að ritdómi vísum í Mogganum um nýtt skáldverk, er hugsanlegt að Mogginn detti þar út líka af því það fer svo mikið pláss í að segja frá nýjustu ævintýrum stráksins sem leikur Harry Potter, metsölu Arnaldar Indriðasonar í Þýskalandi eða aðsóknartölum bandarískum kvikmyndahúsum?

KR - Fram 3-0. Dýrlegt var að sjá tilþrif Gumma Ben. í gærkvöld, það var eins og sumarið 1999 væri komið aftur.

Skáldsögur Pauls Auster eru hlaðnar makalausum tilviljunum sem öðlast merkingu og dulúð.Hann hefur stundum verið gagnrýndur fyrir þetta, sakaður um skort á raunsæi, en slíkri gagnrýni hefur hann svarað harkalega og talið hana bera vitni um þröngsýni og dapurt ímyndunarafl. Hér að neðan er nokkurn veginn sönn örsaga um kennara sem ég hafði árið 1973. Ég velti því dálítið fyrir mér hvers vegna mér hafði komið þessi kennari skyndilega í hug þarna um daginn eftir að hafa ekki hugsað um hann árum saman, kannski áratugum. En hvað haldið þið? Ég skrapp inn á Kaffi Roma í dag til að ná mér í latte í pappamál til að taka með mér. Og þarna sat hann, einn við borð. Hafði nýlokið við sætabrauð og drakk kaffi og fletti blaði eða tímariti. Ég velti því fyrir mér hvort ég hefði misreiknað hann eitthvað, því léttúð á borð við kaffihúsaferðir passa ekki við hann eins og hann kom mér fyrir sjónir árið 1973. Kannski hafði hann bara þokast í frjálsræðisátt, í sömu átt og tíðarandinn en þó nokkrum áratugum á eftir honum. Og hafði hann bætt á sig? A.m.k. fannst mér hann frekar hraustlegur. En andlitið var jafn holdskarpt og áður og fingurnir örmjóir. En hafði hann samt fitnað? Fötin hans voru ákaflega tímalaus, hann var í köflóttum jakka, hvítri skyrtu og með rautt bindi. En svo sá ég að hann var í þykkri, hnepptri prjónapeysu undir jakkanum. Ef ég væri í svona peysu undir herrajakka myndi ég líta út eins og risablaðra eða loftbelgur. - Hann horfði undrandi á mig enda var ég búinn að grannskoða hann, og ég leit undan. Ef hann bara vissi að ég væri búinn að skrifa um hann bloggsögu!

Hvað eru mörg ár síðan ég hef séð þennan mann?
Merkingarlaus tilviljun eða óráðanlegt dulúðarspil tilverunnar?
Hef ég kannski bara ekki veitt honum athygli?

Annars var þetta svo góður dagur að ég velti því fyrir mér hvort ég verðskuldi alla þessa hamingju. Líklega ekki. Við fórum upp í Hallgrímskirkjuturn og horfðum á borgina eins og hún væri líkan úr Lególandi. Skoðuðum okkur um í höggmyndagarðinum við Freyjugötu. Heima fór ég í fótbolta úti í garði með Freyju en Erla lá í sólbaði úti á svölum. Ég steikti ofan í okkur hamborgara, gekk frá og þreif í eldhúsinu og fékk síðan leyfi til að fara upp í vinnu (þar sem ég er núna) og freista þess að ljúka við lenginguna á Sektarskiptum. Í bland við hangs og netflakksrugl tókst mér að klára verulegan hluta af viðbótinni í nótt enda fór ég ekki að sofa fyrr en um þrjúleytið. Svaf síðan til ellefu í morgun og ætti því að endast við skriftir langt fram á nótt.

Þrátt fyrir gríðarleg vonbrigði með Þýskaland - Lettland 0-0 virðist mér sem kunnugleg heppni sé aftur að verða hlutskipti Þjóðverja: Þeir þurfa að vinna frábæra Tékka en Tékkarnir verða ekkert frábærir í þeim leik, þeir eru ekki bara komnir áfram heldur eru öruggir með fyrsta sætið. Við hnoðumst a.m.k. í undanúrslit.